همه چیز درباره پمپ های پریستالتیک تیوپی: از سازوکار تا کاربردهای صنعتی
پمپ پریستالتیک تیوپی یکی از مهمترین و کاربردیترین تجهیزات انتقال سیال در صنایع حساس است. این پمپ با الهام از حرکت پریستالتیک در بدن انسان، سیال را تنها از طریق فشردن و رهاسازی یک تیوپ انعطافپذیر پمپاژ میکند.
به دلیل اینکه سیال فقط داخل تیوپ حرکت میکند و هیچ تماس مستقیمی با قطعات پمپ ندارد، پمپ تیوپی یک گزینه ایدهآل برای فرآیندهای بهداشتی، آزمایشگاهی و صنایع غذایی و دارویی محسوب میشود.
نحوه عملکرد پمپ پریستالتیک تیوپی
عملکرد پمپ پریستالتیک تیوپی بسیار ساده و در عین حال دقیق است:
- غلتکها روی تیوپ فشار وارد میکنند. این فشار باعث انسداد کامل تیوپ و جلوگیری از بازگشت سیال میشود.
- با چرخش روتور، محل انسداد در مسیر تیوپ حرکت میکند. در نتیجه، سیال به جلو هدایت میشود.
- تیوپ بعد از عبور غلتک باز میشود. باز شدن تیوپ باعث ایجاد مکش شده و سیال جدید وارد لوله میشود.
این چرخه باعث میشود پمپ پریستالتیک تیوپی جریانی یکنواخت، کنترلشده و بدون آلودگی ایجاد کند.
مزایای پمپ پریستالتیک تیوپی
استفاده از پمپ پریستالتیک تیوپی مزایای قابل توجهی دارد که آن را از دیگر پمپها متمایز میکند:
کاملاً بهداشتی و بدون تماس سیال با قطعات
سیال فقط از داخل تیوپ عبور میکند؛ بنابراین برای صنایع دارویی و غذایی کاملاً ایدهآل است.
کنترل دقیق دبی
با تنظیم سرعت موتور، میتوان دبی را با دقت بالا تنظیم کرد؛ به همین دلیل پمپ پریستالتیک تیوپی برای دوزینگ بسیار مناسب است.
مناسب سیالات خورنده و ویسکوز
چون سیال با فلز تماس ندارد، اسیدها، مواد شیمیایی و محلولهای حساس را بدون مشکل پمپاژ میکند.
خودمکش و توانایی کارکرد خشک
بدون آسیب میتواند در حالت خشک کار کند.
نگهداری آسان و هزینه پایین
تنها قطعه مصرفی، تیوپ است و تعویض آن ساده و سریع انجام میشود.
معایب پمپ پریستالتیک تیوپی
هیچ پمپی بینقص نیست؛ پمپ پریستالتیک تیوپی نیز محدودیتهایی دارد:
- فشار کاری محدود (مدلهای تیوپی معمولاً ۴–۶ بار)
- ایجاد پالس در جریان
- نیاز به تعویض دورهای تیوپ
- کاهش دبی بهمرور بهدلیل فرسودگی تیوپ
کاربردهای پمپ پریستالتیک تیوپی
پمپ پریستالتیک تیوپی در طیف گستردهای از صنایع مورد استفاده قرار میگیرد:
صنایع دارویی و پزشکی
- انتقال محلولهای استریل
- فرایندهای بیوتکنولوژی
- پمپاژ خون و سلولها بدون آسیب
صنایع غذایی
- پمپاژ دوغ، شهد، سس، ماست رقیق
- انتقال مواد حساس به آلودگی
تصفیه آب و فاضلاب
- دوزینگ کلر
- تزریق پلیمرها و فلوکولانتها
آزمایشگاهها
- انتقال حجمهای دقیق
- فرآیندهای میکروفلوییدیک
صنایع شیمیایی
- پمپاژ اسید، باز، حلالها و مواد خورنده
جنس تیوپ در پمپ پریستالتیک تیوپی
انتخاب تیوپ مناسب، عملکرد و طول عمر پمپ پریستالتیک تیوپی را تعیین میکند:
جنس تیوپ | ویژگی ها | کاربرد |
Silicone | انعطاف پذیر، بهداشتی | غذایی و دارویی |
Norprene | مقاوم شیمیایی و سایش | صنایع شیمیایی و تصفیه |
Viton | مقاوم در برابر اسید و حلال | کار با مواد خورنده |
Tygon | شفاف و دقیق | آزمایشگاه |
تفاوت پمپ پریستالتیک شلنگی و تیوپی
پمپهای پریستالتیک در دو نوع اصلی تیوپی و شلنگی ساخته میشوند و هرکدام برای کاربردهای متفاوتی طراحی شدهاند.
پمپ پریستالتیک تیوپی از یک تیوپ نازک و انعطافپذیر استفاده میکند و غلتکهای کوچک روی روتور، تیوپ را فشرده کرده و سیال را به جلو هدایت میکنند. این نوع پمپ بهدلیل ساختار ساده، ابعاد کوچک، عدم نیاز به روغن و دقت بالای کنترل دبی، بیشتر در صنایع حساس مثل دارویی، پزشکی، آزمایشگاهی و غذایی استفاده میشود. سیالاتی که توسط این پمپ منتقل میشوند معمولاً سبک، تمیز، بدون ذرات و حساس به آلودگی هستند. همچنین فشار کاری در پمپهای پریستالتیک تیوپی پایین است و معمولاً از ۴ تا ۶ بار تجاوز نمیکند.
در مقابل، پمپ پریستالتیک شلنگی یک نسخه صنعتیتر و قدرتمندتر محسوب میشود و به جای تیوپ، از شلنگ چندلایه و ضخیم تقویتشده استفاده میکند. در این پمپ، بهجای غلتک از کفشکهای فلزی استفاده میشود که با فشار بیشتری شلنگ را فشرده میکنند و به همین دلیل پمپهای شلنگی قادرند فشارهای بسیار بیشتری از ۱۵ تا ۱۵۰ بار را تحمل کنند. این طراحی باعث میشود پمپ پریستالتیک شلنگی برای سیالات غلیظ، ساینده، دارای ذرات درشت، لجنها، دوغابهای معدنی و مواد شیمیایی سنگین مناسب باشد. همچنین این پمپها دارای محفظه روغن هستند تا اصطکاک بالا را جبران کرده و عمر شلنگ افزایش یابد.
در مجموع، تفاوت اصلی این دو پمپ در فشار کاری، نوع سیالات قابل پمپاژ، ساختار لوله، توان عملیاتی و هزینه نگهداری است. پمپ پریستالتیک تیوپی برای کاربردهای دقیق، تمیز و سبک انتخاب میشود، در حالی که پمپ پریستالتیک شلنگی مخصوص کارهای سنگین، دبی بالا و شرایط سخت صنعتی است.
ویژگی | پمپ تیوپی | پمپ شلنگی |
فشار کاری | کم | بالا |
دبی | کم تا متوسط | بسیار بالا |
نوع سیال | سبک، تمیز، حساس | غلیظ، ذراتدار، دوغاب |
ساختار | تیوپ نازک + غلتک | شلنگ ضخیم + کفشک |
نگهداری | ارزان | گرانتر |
کاربرد | آزمایشگاه، دارویی، غذایی | معدنی، شیمیایی، فاضلاب |

